کد مطلب:46630 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:44

گنجینه پرسمان » قرآن

منظور از ذي القرنين و يأجوج و مأجوج در قرآن كيست؟

يكي از موضوعات مهم تاريخي كه قرآن مطرح نموده، داستان ذوالقرنين است: و از تو دربارة ذوالقرنين مي پرسند، بگو: به زودي بخشي از سرگذشت او را براي شما بازگو خواهم كرد. ما به او روي زمين قدرت و حكومت داديم و اسباب هر چيز را در اختيارش گذاشتيم. او از اين اسباب، پيروي (و استفاده) كرد، تا بهغروبگاه آفتاب رسيد. (در آن جا احساس كرد و در نظرش مجسم شد) كه خورشيد در چشمه تيره و گِل آلودي فرو مي رود. و در آن جا قومي را يافت. گفتيم: اي ذوالقرنين، آيا مي خواهي (آنان را) مجازات كني، و يا روش نيكويي در مورد آن ها انتخاب مي كني....[4]

در اين كه ذوالقرنين كه در قرآن مجيد آمده، چه كسي بوده است و بر كدام يك از مردان معروف تاريخ منطبق مي شود، ميان مفسران گفتگو بسيار است. بهترين نظريه اي كه تا كنون ابراز شده، نظرية ابوالكلام آزاد است كه وزير فرهنگ كشور هند بود. به نظر اين دانشمند محقق، ذوالقرنين همان كورش كبير، پادشاه هخامنشي است. براي اطلاع از دلايل اين نظريه به فرهنگ قصص قرآن اثر دانشمند محترم صدر بلاغي؛ ص 359 و تفسير الميزان، ج 13، ص 658 و تفسير نمونه، ج 12، ص 542 مراجعه فرماييد.

در قرآن مجيد در دو سوره از يأجوج و مأجوج سخن به ميان آمده، يكي سورة كهف، آية 94 و ديگر در سورة انبيا، آية 96. آيات به خوبي گواهي مي دهد كه اين دو نام متعلق به دو قبيله وحشيِ خونخوار بوده است كه مزاحمت شديدي براي ساكنان اطراف مركز سكونت خود داشته اند. دلايل فراواني از تاريخ در دست است كه در منطقة شمال شرقي زمين در نواحي مغولستان در زمان هاي گذشته، گويي چشمة جوشاني از انسان وجود داشته، مردم اين منطقه به سرعت زاد و ولد مي كردند و پس از فزوني به سمت شرق يا جنوب سرازير مي شدند و همچون سيل رواني اين سرزمين را زير پوشش خود قرار مي دادند، و تدريجاً در آن جا ساكن مي شدند.

براي حركت سيل آساي اين اقوام دوران هاي مختلفي در تاريخ آمده است كه يكي از آن ها دوران هجوم اين قبايل وحشي در قرن چهارم ميلادي تحت زمامداري آتيلا بود كه تمدن امپراتوري روم را از ميان بردند.

دوران ديگر كه ضمناً آخرين دوران هجوم آن ها محسوب مي شود، در قرن دوازدهم ميلادي به سرپرستي چنگيزخان صورت گرفت كه بر ممالك اسلامي و عربي هجوم آوردند و بسياري از شهرها از جمله بغداد را ويران كردند.

در عصر كورش نيز هجومي از ناحية آن ها اتفاق افتاد كه در حدود سال پانصد قبل از ميلاد بود، ولي در اين تاريخ حكومت متحد ماد و فارس به وجود آمد و اوضاع تغيير كد و آسياي غربي از حملات اين قبايل آسوده شد. به اين ترتيب نزديك به نظر مي رسد كه يأجوج و مأجوج از همين قبايل وحشي (مفعول) بوده اند كه مردم قفقاز به هنگام سفر كوروش به آن منطقه تقاضاي جلوگيري از آن ها را از وي نمودند و او نيز اقدام به كشيدن سدّ معروف ذوالقرنين نمود.3[5]

دكتر سيد حسين صفوي در كتاب ذوالقرنين كيست مراد از ذوالقرنين را اسكندر مقدوني دانسته و نظرية ابوالكلام ازاد را كه گفته ذوالقرنين كورش است و او بود كه ذوالقرنين را بنا كرد و از هجوم يأجوج و مأجوج جلوگيري كرد،رد نموده است.

دانشمند محترم آقاي بهاء الدين خرمشاهي در مجلة بينات، سال چهارم، شمارة 2، تابستان 76، شمارة مسلسل 14، ص 105 _ 110، اين مسئله را برسي كرده است.[6]

[4]كهف (18) آية 83 _ 85.

[5]تفسير نمونه، ج 12، ص 550.

[6]بهاءالدين خرمشاهي، دانشنامه قرآن، ج 1، ص 1081، مادة: ذوالقرنين.